Beknopte geschiedenis betreffend de ‘oudste vergaderingen’ in Vlaanderen.

Vergadering in Ninove

De eerste ‘vergadering’ in Vlaanderen ontstond in Ninove, een kleine stad ca 25 km westelijk van Brussel. Daar is het begonnen, in het laatste kwart van de negentiende eeuw, toen de grootvader van mijn vrouw, Aloysius (Louis) Van Der Smissen (*1856), uit een streng – Rooms katholieke familie, als jonge man tot bekering kwam.

Toen hij zoekend was naar de waarheden van het geloof, kwam hij in contact met een jonge evangelist, een zekere Van Cauwenberghe uit de omgeving van Brussel (en later uitgeweken naar de U.S.A), die hem uiteindelijk tot de Heer Jezus mocht leiden.

Om hem kennis te laten maken met de verscheidenheid in de ‘Protestants – evangelische’ wereld bezocht Br. Van Cauwenberghe toen met hem die verschillende gemeenschappen in Brussel. Toen hij op een zondag toevallig (?) in een ‘Vergadering van gelovigen’ kwam (toen nog een ‘Vlaamse’ vergadering), zei br. Louis Van Der Smissen: “Hier wil ik ook zijn, daar ‘waar twee of drie samenkomen’ tot de Naam van de Heer!”.

Maar, wat te verwachten was, br. Louis ondervond enorme tegenstand vanwege zijn R.-K. familie, maar hij bleef volharden op de ingeslagen weg. Hij mocht nadien ook vruchten zien op zijn trouwe getuigenis van het geloof: Zijn vader, twee broers, twee zussen en… laatst van al ook zijn moeder kwamen tot het, zoals het toen genoemd werd, ‘evangelisch geloof’.

In hun woning aan de Stationstraat in Ninove zijn ze toen beginnen te vergaderen. Maar iets later (br. Louis V.D.S was drogist van beroep en inmiddels getrouwd met Jeanne Hanssens, een zuster uit de vergadering in Brussel), vestigde hij zijn zaak (drogisterij)  aan de Burchtstraat in Ninove.

Uit dat huwelijk had hij een zoon, Jan, en een dochter, Esther. Van het derde kind, zou zijn vrouw in het kraambed overlijden. Een enorme klap en geloofsbeproeving voor onze broeder….

Later hertrouwde hij met een Nederlandse: Een gelovige vrouw uit Den Haag, Sophia Roest. Met haar kreeg hij nog vijf zonen en vier dochters! Samen met zijn gezin waren ze de basis van de ‘Vergadering’ in Ninove.

Br. Van Der Smissen maakte een bovenbouw aan het annex van zijn woonhuis en winkel, waar dan het vergaderlokaal werd gevestigd. Zijn zonen uit dit huwelijk, trouwden en kregen zelf grote gezinnen. De basis van de ‘vergadering’ werd dus vergroot. Maar helaas, van de kleinkinderen verkozen er niet weinigen om de weg van het geloof te verlaten…

Br. Louis ontsliep in zijn Heer, die hij in zijn leven zo trouw mocht dienen, in het oorlogsjaar 1943. Hij was toen 87 jaar geworden. Zijn zoon Pierre verliet een verantwoordelijke baan in het bedrijfsleven, rond 1934, omdat hij het als zijn roeping zag om ‘fulltimer’ in het werk van de Heer te worden. Tijdens de oorlogsjaren en tot de bouw van het nieuwe lokaal, was bij hem aan huis de ‘Vergadering’ gehuisvest. Al de zonen en dochters van br.Louis, zijn inmiddels overleden. En van de kleinzonen is er nog één in de vergadering te Ninove en enkele anderen in Menen.

Van de overige families, die reeds ten tijde van br. Louis V.D.S. bij de vergadering kwamen, (van de families Van Der Elst en Taffijn e.a.) zijn het heden ten dage nog de derde en vierde generatie die, samen met andere  gelovigen de ‘Vergadering te Ninove’ vormen. Ze hebben nu, sinds ca 55 jaar, een mooi vergaderlokaal met bijbehoren, gevestigd aan het begin van de Elisabethlaan in Ninove.

Vergadering te Gent:

Die ontstond eind 1919 uit broeders die als uitgeweken soldaten en burgers in het interneringskamp van Harderwijk in Nederland, tot het geloof in de Heer Jezus waren gekomen. Ze waren onder het gehoor geweest van de evangelisten Gerard -Jan Hengeveld en de broers Jan en Jacob Fijnvandraat (vader en oom van onze broeders Jaap en Johan Fijnvandraat uit Friesland), die in dat kamp het evangelie predikten voor de Belgische vluchtelingen.

Br. G.J. Hengeveld is toen eind 1919, voor de nazorg van die pasbekeerden naar Gent gekomen en daaruit is dan de ‘vergadering’ te Gent ontstaan. Eerst van uit een huurhuis, in een klein straatje op de grens van de stad Gent en de gemeente Ledeberg, daarna in een door br. Hengeveld aangekocht groot ‘herenhuis’ aan de Brusselse steenweg in Ledeberg, waar br. Hengeveld ook zijn ‘Christelijke Boekhandel’ in onderbracht. Dit was een ‘verzendboekhandel’ voor heel België.

Door de toename van het aantal gelovigen, werd ook het vergaderen in dat grote huis toch wat moeilijk, want wel vele kamers, maar de ruimte in die kamers afzonderlijk gaf toch beperkingen. Later werd er in de tuin van het huis een vergaderlokaal gebouwd in 1935 en die zaal werd ‘Rehoboth’ genoemd, want ‘de Here had ruimte gemaakt voor de broeders en zusters in Gent’!

Broeder Hengeveld werd in 1938 ernstig ziek en ontsliep in het jaar 1939.

Persoonlijk, (mijn ouders kwamen eind 1935, toen ik 10 jaar oud was, naar Gent wonen vanuit Ninove), heb ik dan die broeders mogen leren kennen, die de ‘pioniers’ waren sinds het begin in 1919. Het waren naast br. Hengeveld, de Vlaamse broeders Basiel Bontinck, Ivo Martens ( die later ook een arbeider werd in het werk van de Heer), Hector Piens. Deze  waren dus, als Belgische soldaten in het interneringskamp van Harderwijk en als vrucht van de prediking van br. Hengeveld en diens mede -arbeiders in  het Werk van de Heer, tot bekering gekomen.

Later waren er nog enkele ‘stille broeders’ : br. De Groot, br Lepage, br. Van Lersberghe (uit Tielt).  Die laatste was een schoonbroer (brother in law) van br. Martens. Later, in 1933, kwam ook nog br. Rafaël Mistiaen, een binnenschipper( inland navigation) met zijn gezin, als hij toevallig met zijn schip in Gent was.

Toen de oorlog in mei 1940 uitbrak, is de weduwe Hengeveld (een Frans-Zwitserse), samen met br. Jacob Graff, (oorspronkelijk uit Zürich en die de Christelijke Boekhandel had overgenomen), met zijn gezin, met de laatst mogelijke trein, teruggegaan naar hun land van herkomst.

Maar het gevaar bestond dat, het nu leegstaande grote huis, door de Duitse bezetter zou worden  opgeëist als huisvesting voor hun officieren. Daarom vroeg het bestuur van de Stichting, die het beheer had over de ’erven Hengeveld’ aan onze broeder Jan Bruyneel, toen pas afgestudeerd als arts, om het huis te gaan bewonen en er zijn artsenpraktijk te vestigen. Dat bleek voor de ‘vergadering’ een gezegende regeling! Met de bezetter zijn er nooit moeilijkheden geweest. En soms kwamen er zelfs gelovige Duitse soldaten in de samenkomsten op zondag . Tijdens de oorlog lag de activiteit van Hengeveld ’s Christelijke boekhandel natuurlijk stil. Het lectuur- materiaal werd toen tijdelijk opgeslagen bij br. Schmidt in Antwerpen

Na de oorlog, in 1948, kwam uit Nederland br. Jan van der Bijl, om het werk van de christelijke Boekhandel in Gent weer op te starten. Deze broeder bezocht ook de vergaderingen in Vlaanderen en soms ook in Wallonië, om met het Woord te dienen.

Samen met br. Jan Bruyneel en de oudere broeders waren ze de ‘steunpilaren’ van de plaatselijke vergadering, maar ook voor die kleine vergaderingen in Vlaanderen. Daarvan zijn er in het ‘interbellum’ enkele ontstaan in vooral West-Vlaanderen, o.a. Menen, Wielsbeke, Oost – Rozebeke. Kleine ‘huisvergaderingen’ die dan bezocht werden door br. Pierre Van Der Smissen en br.  Ivo Martens. Later ook door br. Jan van der Bijl. Van die vergaderingen is alleen nog Menen over.

In die laatste ‘vergadering’ ontstond helaas een scheuring in 1952-‘53, door dat ene br. Christiaanse uit Nederland hier onrust bracht, met zijn ideeën over de ‘Tunbridge Wells’ afscheiding. Een tweetal gezinnen zijn toen met hem meegegaan om apart te gaan vergaderen op dit principe.

In Menen schijnt deze ‘Tunnbridge-Wells-groep’ nog steeds te vergaderen, maar anderen zijn uit die  groep weggegaan en gaan nu weer met de andere Vlaamse vergaderingen de weg van praktische gemeenschap.

Ook in Antwerpen ontstond in de twintiger jaren in vorige eeuw een ‘vergadering’ rond enkele Vlaamse families: Van Damme, Jonkers,  en enkele families uit Nederland die in Antwerpen kwamen wonen: de families  Verschoor, Molenaar en Koper, alsook de reeds genoemde (en van oorsprong Zwitserse familie) Schmidt, waar dus zoals reeds gezegd, in de oorlogsjaren de boekhandel van br. Hengeveld werd ondergebracht tot 1948,  bij de komst van br J.van Der Bijl.

Verder is er ook in Antwerpen – Borgerhout ook een kleine ‘vergadering’.

Tot zover de gegevens die mij nog bekend zijn.

Jacques Van Der Elst.